Pies i kot kontra zagrożenie radiacyjne.

Pies i kot kontra zagrożenie radiacyjne.

Ostatnio w sieci widzę niepokojący trend propagujący spożywanie płynu Lugola lub tabletek z jodkiem potasu jako ochrony przed promieniowaniem w razie zagrożenia radiacyjnego. Jednak kiedy niedawno zaczęły się pojawiać pytania dotyczące podawania go naszym zwierzakom postanowiłam rozwiać wszelkie wątpliwości. W tym krótkim artykule postaram się przybliżyć jak działa chemia jądrowa i wytłumaczyć dlaczego nie powinno spożywać się tych preparatów.

Faktem jest, iż jod jest niezbędnym do życia mikroelementem, a jego niedobór niesie szereg negatywnych konsekwencji. Nawet niewielki zwiększa ryzyko upośledzenia mózgowego płodu, śmiertelności niemowląt, w wieku dziecięcym może zaburzać wzrost i rozwój funkcji poznawczych, a w późniejszych latach owocować zaburzeniami pracy tarczycy. W Polsce w 1996 roku wprowadzono obowiązkowe jodowanie soli kuchennej w dawce 20-40ug jodku potasu/1kg, które funkcjonuje do dziś. Z tego względu aktualne zalecenia dotyczące dodatkowej suplementacji jodu dotyczą głównie kobiet w ciąży oraz karmiących, noworodków czy osób chorych. Przechodząc do radiochemii: jod jak każdy pierwiastek posiada izotopy. Jak podaje PWN jest to każdy z atomów tego samego pierwiastka chemicznego mających jednakową liczbę protonów, lecz różne liczby neutronów. Mówiąc inaczej są atomy tego samego pierwiastka różniące się liczbą neutronów. W przypadku jodu znane są 37 izotopów, jednak tylko jeden z nich jest stabilny – jod-127. Oznacza to, iż nie jest on promieniotwórczy, znajdziemy go np. w żywności. Pozostałe ulegają rozpadowi radioaktywnemu.

Pies i kot kontra zagrożenie radiacyjne.

Czym jest płyn Lugola?

Płyn Lugola jest 1% roztworem wodnym jodu w 2% jodku potasu. Aktualnie na rynku dostępne są preparaty zawierające różne stężenia jodu – 1%, 2% lub nawet 5%, a w części z nich w składzie można znaleźć dodatek glicerolu. Odpowiednio rozcieńczony płyn Lugola przeznaczony jest do dezynfekcji drobnych uszkodzeń skóry czy płukania gardła ze względu na działanie antyseptyczne. Tabletki z jodkiem potasu to nic innego jak środek zawierający sól – jodek potasu w postaci proszku z dodatkiem substancji pomocniczych. W tych dwóch lekach znajduje się wcześniej wspomniany stabilny izotop jod-127.

26 kwietnia 1986 roku o godzinie 1:23 doszło do wypadku w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej. W konsekwencji na ogromne obszary została rozproszona radioaktywna chmura. Wówczas mieszanina izotopów rozniosła się na niemal połowę Europy. W tym miejscu chcę zaznaczyć, iż okoliczności tamtego zdarzenia są na tyle obszernym tematem, że wymagają oddzielnego artykułu. Z tego względu nie będą tutaj poruszane. Radioaktywna chmura zawierała promieniotwórczy jod-131, więc w celu wysycenia tarczycy stabilnym izotopem jodu-127 podano ludności cywilnej płyn Lugola. Ze względu na to, że nasz organizm nie rozróżnia izotopów pierwiastków to tak samo w tarczycę zostanie „wbudowany” jod-127 jak i jod-131. Jednak, aby miało to szansę zadziałać należy przyjąć płyn Lugola maksymalnie 24h przed lub 4 godziny po wystąpieniu najwyższego skażenia, co niestety nie jest łatwe biorąc pod uwagę szybkość przepływu informacji. Natomiast w chmurze radioaktywnych izotopów nie występował jedynie jod-131, ale całe mnóstwo innych radionuklidów. Największe zagrożenie dla organizmów żywych stanowią cez-137 oraz uran-235 z okresem półtrwania odpowiednio 30lat oraz 7,1*108 lat. Dla porównania wcześniej opisanego jodu-131 to 8 dni. Oznacza to, że po 8 dniach stężenie spadnie o połowę czyli po 5-ciu okresach półtrwania (40 dniach) zostaną go śladowe ilości. W przypadku cezu zajmie to już 150 lat, nie wspominając o uranie. Cez-137 oraz uran-235 są to radioizotopy, które powodują rozpad DNA lub jego mutację. Po kontakcie z nimi w dużej dawce występuje choroba popromienna. Jest to choroba śmiertelna i aktualnie nie ma nią lekarstwa. W zależności od wysokości przyjętej porcji promieniowania może mieć przebieg łagodny lub ostry. Więcej w tym temacie można znaleźć w filmie na kanale „Naukowy Bełkot”, którego autorem jest dr Dawid Myśliwiec: https://www.youtube.com/watch?v=5Uf_fMOEENo&t=1033s&ab_channel=Uwaga%21NaukowyBe%C5%82kot

Na koniec chciałabym się jeszcze krótko odnieść do ataku nuklearnego za pomocą bomby. Bomb jest kilka rodzajów. Najbardziej znanymi są atomowa (jądrowa, nuklearna), termojądrowa (wodorowa), kobaltowa, neutronowa. Każda z nich ma inny mechanizm działania, a co za tym idzie inną moc, pole rażenia i stanowi inne zagrożenie. O tym jak postępować w razie ataku jądrowego nagrał film dr Tomasz Rożek, prowadzący kanał „Nauka. To Lubię”: https://www.youtube.com/watch?v=V_VlEhCB_4I&ab_channel=Nauka.ToLubi%C4%99

Pies i kot kontra zagrożenie radiacyjne.

Podsumowując płyn Lugola/tabletki z jodkiem potasu w żaden sposób nie chronią przed absorbcją promieniowania innych izotopów promieniotwórczych, które są uwalniane z elektrowni atomowej w wyniku katastrofy czy podczas wybuchu bomby. Ani nas, ani naszych zwierzaków. W małych dawkach mogą one przyczyniać się do skracania życia powodując nowotwory lub w większych prowadzić do choroby popromiennej, na którą nie ma lekarstwa. Podając jod na własną rękę w nieodpowiednich dawkach możemy zafundować sobie nadczynność tarczycy, zmiany skórne tzw trądzik jodowy, podrażnienia błon śluzowych oraz reakcje alergiczne. 

Autorka tekstu: Ola Krogulska


Bibliografia:

S. C. Bath et al. The Lancet, 2013, 1-7
M. B. Zimmermann, Endocr. Rev, 2009, 30, 376-408
Z. Szybiński, Pediatr Endocrinol Diabetes Metab, 2009, 15, 103-107|
Karl Heinrich Lieser – Nuclear and Radiochemistry, 2008
https://www.fda.gov/drugs/bioterrorism-and-drug-preparedness/frequently-asked-questions-potassium-iodide-ki#Can%20KI [dostęp: 06.10.2022]
P. Grammaticos et al. Hell J Nucl Med, 2013, 16, 56-59

Udostępnij wpis

Odbierz darmowy ebook!

Dołącz do naszego newslettera i odbierz darmowy ebook „Jajko w diecie psa i kota”. 

Polecane wpisy

Polska uzyskuje status kraju wolnego od choroby Aujeszkiego
Newsy

Polska wolna od choroby Aujeszkiego

Zastępca Głównego Lekarza Weterynarii, Krzysztof Jażdżewski, poinformował wczoraj o decyzji uznania Polski jako kraju wolnego od choroby Aujeszkiego. Życiowa zmiana dla hodowców trzody chlewnej Po

Optymalna częstotliwość karmienia zależy od wielu czynników, takich jak wiek, wielkość, aktywność fizyczna oraz zdrowie zwierzęcia. Ile razy dziennie karmić psa lub kota? 
Żywienie zwierząt

Ile razy dziennie karmić psa lub kota? 

Posiadając psa lub kota jako członka naszej rodziny, jednym z najważniejszych czynników utrzymania ich zdrowia i dobrej kondycji jest odpowiednie żywienie. Jednym z najczęstszych pytań,